Gazeteciliği tanımlarken mesleklerin en meşakkatlisi en tehlikesi diyebiliriz. Sürekli zaman ile yarışıyor gündemi takip ediyorsunuz. Başarınız buna bağlı iletişim çağında haber bir saniye de haber olma şansını yitirebilir. Yakın çevremiz, dünyanın diğer ucunda olanlar hepsi bir tuşla önümüzde yerini alıyor.
Olup bitenleri zamanında eksiksiz bize aktaran basın mensupları bu görevlerini yerine getirirken maddi manevi bir çok sıkıntıyı da beraberinde yaşıyor.Çoğu zaman kendi hayatlarından feragat ediyorlar.
Basın yayın da özveri ile çalışan bu kesimin emeklilik yaşı geldiğinde karşılarına iki ayrı dönem çıkıyor.
Basın yayın da çalışanlar için 1.10.2008 tarihine kadar olan süreler için itibari hizmet (yıpranma ) olduğu için bu tarihe kadar emeklilik yaş ve sigortalılık süreleri ayrı hesaplanıyor.
Biliyorsunuz 1.10.2008 tarihine kadar basında çalışanlar için her çalıştıkları 360 gün için 90 gün yıpranma hakkı vardı.Böylece basın kartı olup da fiilen gazeteci olarak görev yapanlar emeklilik sürelerinin hesabında yıpranma süreleri kadar yaştan indiriliyor ve sigortalılık sürelerine de ayrıca ilave ediliyordu. Her çalıştıkları 360 gün için 90 gün yıpranma alıyorlardı .
1.10.2008 de 5510 sayılı kanun ile Basın çalışanlarının yıpranma hakları ellerinden alındı.Normal SSK (4a) statüsünde primleri yatmaya başlandı.2013 yılında Basın çalışanlarına yapılan bu haksızlık geri alındı.
19.01.2013 tarihinde 6385 sayılı kanun ile basın çalışanlarına yıpranma hakkı tekrar verildi.Yapılan bu değişiklik ile basında fiilen görev alan basın kartı sahibi olan gazeteciler dilerlerse 1.10.2008 ile 1.2.2013 arasında ek prim yatırmak şartıyla bu günler için de yıpranma hakkı alabileceklerdir.
Böylece yıpranma hakkı için ek prim yatıranlar, yatırmayanlar,kanun çıktıktan sonra basında çalışmayanlar gibi bir çok farklı örnekler ortaya çıktı.
Basında çalışan gazetecilerin 1.2.2013’ den sonraki yıpranma primlerini işverenleri ödeyeceklerdir.Fakat 1.10.2008 ile 31.01.2013 arasında olan ek primi gazetecinin kendisi ödeyecektir.Burada hesabı doğru yapmak gerekiyor. Şöyle ki 1.10.2008 sonrası yıpranma hesabında yıpranma süresinin yarısı yaştan düşürülür. Şimdi basit bir hesapla , bu sürenin tamamı gazeteci olarak geçse toplamda 4 yıl 4 ay prim karşılığı 1 yıl 1 ay yıpranma alırsınız. Bunun yarısı da yaştan düşse sadece yaştan emeklilikte size faydası 6 ay olur. Alacağınız emekli aylığına 6 ay önce kavuşmak kulağa hoş geliyor. Bu arada ödeyeceğiniz prime de alacağınız maaşa da hesaplatıp bakmak gerekir. Benim gibi bu işi yapan sosyal güvenlik uzmanlarına bugün emekli olsanız ne maaş alırsınız ve prim ödediğinizde alacağınız maaşınız ne olur bütün bu soruları ödeyeceğiniz primi hesaplatmak da fayda var.
Gazeteci olarak çalıştığınız yılları hesaplatıp yıpranmalardan alacağınız prim gün ve yaş indirimini bilmeniz gerekir.
Gazetecilerin Yıpranma hesabı yapılırken;
1)1.10.2008 öncesi 506 sayılı kanuna göre yıpranma hesabı, gazeteci olarak 2A ve 3A olarak yatan sürelerin tamamı üzerinden fiili hizmet zammı hesaplanır bu süre işe giriş tarihinizi öne çeker. Ayrıca fiili hizmet zammı kadar da yaşı öne alır.Fiili hizmet zammı prim gün süresine eklenmez.
2)1.10.2008 den sonra 5510 sayılı kanun ile gazetecilerin yıpranma hakkı kaldırıldı. Tekrar yıpranmanın geldiği 1.2.2013 ile 1.10.2008 arasında gazeteci olarak çalışan ve bu süreler için ek prim ödeyen gazeteciler yıpranmadan faydalanabilecekler. Yine bu süreler için elde edilen fiili hizmet zammının yarısı toplamda 3 yılı geçmemek üzere yaştan düşülecektir.Fiili Hizmet zammı kadar gün prim gün sayısına eklenecektir.
3)1.2.2013 den sonra elde edilen fiili hizmet zammının yarısı toplamda 3 yılı geçmemek şartıyla yaştan düşürülüyor. Sigortalılık süresine eklenmiyor.
Gazetecilerin Emekliliğini Hesaplarken Elinize Kağıt Kalem Alın
1) İlk Sigorta Girişinizi bir yere not alın.SSK şartlarında emekli olmak için kaç güne ihtiyacınız var.
2) 23/05/2002 tarihine kadar yıpranmalı günlerinizi toplayın.3A ,2A,32 kodları yıpranmalı çalışma sürelerinizi gösterir.
3)23/05/2002 tarihine kadar olan yıpranmalı prim gününüzün 1/4 ü alın bir kenara yazın.
4)İlk sigorta giriş tarihinizden yıpranmalı sürenin 1/4 ü kadar geri gelin. Artık bu tarih ilk sigortalı olduğunuz SSK tablosunda bakacağınız emeklilik şartlarını sağlayan tarihtir. Bu tarih başlangıcına göre ihtiyacınız olan prim gününü bulursunuz.
Sigorta tablosunda sigorta başlangıcında alacağınız tarih artık bu tarihtir.
5) 1/10/2008 öncesi gazeteciler için yaş ve sigortalılık yaşını değiştiren yıpranma süresi toplam prim gününüze eklenmez!Yani yıpranma sürenizi prim gününüze 1/10/2008 öncesi eklerseniz hata yaparsınız.Bu şeklide EYT den emeklilik dilekçesi vermiş 5 ay sonra red alanlar var.
6) Gazeteciler için 1/10/2008 ile 13/02/2013 arasında yıpranma kaldırılmıştı.Eğer bu dönem yıpranmalı hizmetiniz varsa yani gazeteci iseniz Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurarak bu süreler için ek prim ödeyerek yıpranma yani prim günü kazanabilirsiniz.Bu sürelerin yıpranma prim günü toplam prim gününüze eklenir.
7)1/10/2008 sonrası Fiili Hizmet Zammı aldığınız süreler hem yaştan düşüyor.Hem de prim gününüze ekleniyor.
Özellikle EYT yasası sonrası yapılan emeklilik başvurularına red cevapları alan gazetecilerimizin sayısı arttıkça yine yeniden lütfen danışmanlığı önemseyin .Sizlerin emekli aylıkları taban aylığın üstünde olduğundan kaybınızda fazla oluyor.
Sağlıcakla Kalın,
Dilek Ete
www.dilekete.com